Thông tin chung
Tên đề tài (*) | Ứng dụng công nghệ GIS trong phân tích đánh giá sinh thái cảnh quan miền núi huyện Sa Pa tỉnh Lào Cai phục vụ quy hoạch phát triển nông lâm nghiệp bền vững |
Cơ quan chủ trì | Đại học Thái Nguyên |
Cơ quan thực hiện | Đại học Khoa học |
Loại đề tài | Đề tài cấp đại học |
Lĩnh vực nghiên cứu | Tài nguyên-Môi trường |
Chủ nhiệm(*) | Kiều Quốc Lập |
Ngày bắt đầu | 01/2016 |
Ngày kết thúc | 12/2017 |
Tổng quan
Ở Việt Nam, vấn đề phát triển bền vững còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt tại những khu vực miền núi. Sa Pa là một huyện miền núi cao nhất của Việt Nam, có địa hình phân hoá phức tạp, điều kiện tự nhiên rất đa dạng. Tuy nhiên, việc sử dụng khai thác tài nguyên thiên nhiên chưa hợp lý, thiếu tình bền vững, nhất là trong quy hoạch phát triển nông lâm nghiệp.
Hệ thống thông tin địa lí (GIS) đang trở thành một công cụ rất có hiệu quả trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu ứng dụng, quản lý tài nguyên và khai thác lãnh thổ. Trong lĩnh vực sinh thái cảnh quan, GIS là một công cụ trợ giúp đắc lực trong việc phân tích cấu trúc sinh thái cảnh quan, xây dựng các mô hình đánh giá thích nghi sinh thái, thành lập các bản đồ phân loại cảnh quan, bản đồ đánh giá thích nghi sinh thái và bản đồ quy hoạch cảnh quan.
Đề tài sử dụng công nghệ GIS như một phương pháp nghiên cứu chủ đạo, nhằm mục tiêu: phân tích cấu trúc sinh thái cảnh quan huyện Sa Pa, xây dựng một số mô hình GIS tích hợp trong đánh giá thích nghi sinh thái cảnh quan nông lâm nghiệp, từ kết quả đánh giá đề xuất phương án quy hoạch khai thác lãnh thổ nông lâm nghiệp bền vững.
Tính cấp thiết
Ngày nay, phát triển bền vững đang là mục tiêu hàng đầu trong khai thác và sử dụng lãnh thổ của nhiểu quốc gia trên thế giới. Ở Việt Nam, vấn đề phát triển bền vững còn gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt ở những vùng miền núi do có những trở ngại về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và sự hiểu biết hạn chế của đội ngũ cán bộ quản lý cũng như của người dân dẫn đến việc sử dụng tài nguyên chưa phù hợp với quy luật địa sinh thái dẫn đến đến hệ quả làm suy thoái và cạn kiệt tài nguyên. Điều này gây ảnh hưởng xấu tới xu thế phát triển kinh tế xã hội và trực tiếp chi phối đến đời sống cộng đồng. Do vậy mục tiêu khai thác, sử dụng hợp lý nhằm quản lý sử dụng hợp lý tài nguyên và hướng đến việc bảo vệ môi trường sinh thái tối ưu trên từng đơn vị lãnh thổ là một trong những mục tiêu mang tính chiến lược.
Sa Pa là một huyện miền núi cao thuộc tỉnh Lào Cai của Việt Nam, nằm trong khu vực có địa hình phân hoá phức tạp với độ cao từ 400m (ngòi Bo) đến 3144m (đỉnh Fanxipan cao nhất Đông Dương). Sự tương tác giữa hoàn lưu khí quyển và địa hình đã tạo nên những nét đặc trưng riêng cho Sa Pa về điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên cũng như hoạt động khai thác sử dụng tài nguyên của con người. Sa Pa là một khu vực giàu tiềm năng về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên thích hợp cho việc phát triển nông, lâm nghiệp. Kinh tế nông lâm nghiệp chiếm tỉ trọng rất lớn trong nền kinh tế huyện. Đặc biệt, huyện cũng đã có những định hướng rõ ràng cho việc phát triển nông lâm nghiệp và coi đó là chiến lược lâu dài trong phát triển kinh tế xã hội. Tuy nhiên, do còn thiếu cơ sở khoa học nên sự phát triển bền vững chưa thực sự hình thành. Điều đó dẫn tới hiện nay việc quy hoạch lãnh thổ sản xuất ở Sa Pa tuy đã có, nhưng còn nhiều điều bất cập chưa thực sự hợp lý. Đó là những thực trạng gây khó khăn trong việc xây dựng một nền kinh tế xã hội phát triển bền vững. Để phát triển bền vững thì việc phân tích đánh giá tổng thể điều kiện sinh thái cảnh quan phục vụ triển nông lâm nghiệp trở nên vô cùng cần thiết trong giai đoạn hiện nay và lâu dài.
Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, hệ thống thông tin địa lí (GIS) ra đời đã trở thành một công cụ rất có hiệu quả trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu ứng dụng, quản lý tài nguyên và khai thác lãnh thổ. Trong lĩnh vực sinh thái cảnh quan, GIS là một công cụ trợ giúp đắc lực trong việc phân tích cấu trúc sinh thái cảnh quan, xây dựng các mô hình đánh giá thích nghi sinh thái, thành lập các bản đồ phân loại cảnh quan, bản đồ đánh giá thích nghi sinh thái và bản đồ quy hoạch cảnh quan.
Xuất phát từ tình hình thực tiễn nêu trên, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Ứng dụng công nghệ GIS trong phân tích đánh giá sinh thái cảnh quan miền núi huyện Sa Pa tỉnh Lào Cai phục vụ quy hoạch phát triển nông lâm nghiệp bền vững”. Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể ứng dụng chuyển giao công nghệ phục vụ cho việc định hướng quy hoạch khai thác lãnh thổ bền vững.
Mục tiêu
Mục tiêu tổng quát của đề tài là ứng dụng công nghệ GIS trong phân tích cấu trúc sinh thái cảnh quan huyện Sa Pa, xây dựng một số mô hình GIS tích hợp trong đánh giá thích nghi sinh thái cảnh quan nông lâm nghiệp, từ kết quả đánh giá đề xuất phương án quy hoạch khai thác lãnh thổ nông lâm nghiệp bền vững. Trong đó, mục tiêu cụ thể là thành lập hệ thống các bản đồ thành phần cảnh quan, bản đồ phân loại cảnh quan, bản đồ đánh giá thích nghi sinh thái và bản đồ quy hoạch lãnh thổ; xác lập cơ sở lí luận phân loại sinh thái cảnh quan miền núi phục vụ đánh giá và quy hoạch phát triển bền vững nông lâm nghiệp miền núi huyện Sa Pa.
Nội dung
Đề tài tập trung vào 4 nội dung chính sau:
- Nội dung 1: Xây dựng cơ sở lý luận sinh thái cảnh quan miền núi, thành lập một số mô hình GIS tích hợp ứng dụng trong phân tích, đánh giá sinh thái cảnh quan miền núi huyện Sa Pa.
+ Xây dựng mô hình nghiên cứu sinh thái cảnh quan miền núi
+ Xây dựng hệ thống chỉ tiêu phân loại, phân vị cho bản đồ sinh thái cảnh quan miền núi huyện Sa Pa, tỉ lệ 1:50 000
+ Thành lập một số mô hình tích hợp GIS: Mô hình GIS-ALES trong đánh giá thích nghi sinh thái cây trồng; Mô hình GIS-AHP-GDM trong đánh giá thích nghi bền vững đất đai; Mô hình mô phỏng GIS trên nền thuật toán Entropy trong xác định ranh giới bảo tồn cảnh quan rừng.
- Nội dung 2: Ứng dụng công nghệ GIS phân tích cấu trúc sinh thái cảnh quan miền núi huyện Sa Pa, bao gồm:
+ Phân tích các yếu tố thành phần đơn cảnh quan (địa hình, địa mạo, khí hậu, đất, thảm thực vật)
+ Phân tích các loại hình cảnh quan
+ Phân khu sinh thái cảnh quan và thành lập bản đồ phân vùng sinh thái cảnh quan miền núi
- Nội dung 3: Ứng dụng công nghệ GIS đánh giá tính thích nghi sinh thái cảnh quan miền núi huyện Sa Pa, bao gồm:
+ Đánh giá giá trị bảo tồn cảnh quan rừng
+ Đánh giá mức độ thích nghi sinh thái cảnh quan đối cây trồng nông nghiệp.
+ Đánh giá thích nghi bền vững đất đai
- Nội dung 4: Quy hoạch phát triển bền vững nông lâm nghiệp huyện Sa Pa
+ Xác lập cơ sở khoa học cho việc quy hoạch phát triển bền vững nông lâm nghiệp miền núi huyện Sa Pa
+ Phân vùng chức năng sinh thái nông lâm nghiệp bền vững
+ Kiến nghị không gian phát triển bền vững nông lâm nghiệp
PP nghiên cứu
Để thực hiện nhiệm vụ và mục tiêu đề ra, đề tài dự kiến sử dụng và kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp điều tra tổng hợp
- Phương pháp thống kê
- Phương pháp xử lí ảnh viễn thám
- Phương pháp chồng xếp và phân tích không gian GIS
- Phương pháp ứng dụng mô hình tích hợp GIS
- Phương pháp đánh giá nhanh nông thôn.
Hiệu quả KTXH
- Giáo dục, đào tạo: Cung cấp cở sở khoa học và thông tin, số liệu chính xác cho giáo dục, góp phần phục vụ công tác đào tạo khoa học (học viên và nhiều nhóm sinh viên nghiên cứu khoa học, thực tế chuyên môn).
- Kinh tế, xã hội: Góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế nông lâm nghiệp tại huyện Sa Pa. Các mô hình nông lâm nghiêp bền vững được triển khai ứng dụng sẽ góp phần giải quyết việc làm, cải thiện chất lượng cuộc sống cho đồng bào dân tộc miền núi.
- An ninh, quốc phòng: Góp phần cải thiện môi trường sinh thái, nâng cao ý thức trách nhiệm của người dân về khai thác sử dụng hợp lý tài nguyên góp phần giữ vững an ninh quốc phòng
ĐV sử dụng
BÌNH LUẬN BẠN ĐỌC(0)