Theo tờ The Guardian, tỉ phú Yuri Milner, người tạo lập khối tài sản đồ sộ nhờ các vụ đầu tư vào Facebook, Twitter, Zynga và Groupon, đã thành lập giải thưởng nhằm công nhận các tiến bộ trong lĩnh vực vật lý cơ bản.

Số tiền 3 triệu USD của mỗi giải thưởng đã vượt xa giá trị của giải Nobel uy tín, vốn có giá 1,1 triệu USD vào năm ngoái.

Ông Milner đã ngay lập tức thông báo chín người trúng giải thưởng có tổng số tiền 27 triệu USD trong năm nay.

Tỷ phú Nga Yuri Milner

Không giống với giải Nobel, vốn được trao vào tháng 10, giải thưởng mới sẽ được trao vào quý đầu tiên của mỗi năm.

Trong cuộc phỏng vấn với tờ The Guardian, ông Milner nói giải thưởng nói trên dành cho “những trí tuệ vĩ đại nhất trong lĩnh vực vật lý cơ bản” và đặc biệt dành cho những tiến bộ mới đây.

Nhấn mạnh đến những thành tựu mới mẻ, ông Milner hy vọng sẽ giải thưởng sẽ giúp đỡ được các nhà vật lý vẫn còn tham gia hoạt động nghiên cứu và có khả năng đóng góp lớn cho tương lai.

Khi giải thưởng Nobel Vật lý được trao cho các nhà vật lý cơ bản, những người nhận giải thưởng ở vào cuối sự nghiệp hoặc xa hơn nữa bởi cần phải mất nhiều thập kỷ để các tiến bộ lý thuyết được chứng minh là đúng đắn trong các cuộc thí nghiệm.

Ví dụ, khám phá gần đây về một loại hạt giống hạt Higgs được Trung tâm Nghiên cứu Hạt nhân châu  (CERN) công bố 48 năm sau khi loại hạt này lần đầu tiên được công bố bởi nhà khoa học Peter Higgs, người đang có hy vọng đoạt giải Nobel ở tuổi 83.

Tên của ông không có trong danh sách những người trúng giải của Milner vì nghiên cứu của ông được thực hiện cách đây quá lâu.

Theo Milner, giải thưởng mới không có ý định cạnh tranh với Nobel và khác biệt đáng kể. Giải thưởng có thể được dành cho những nhà nghiên cứu trẻ tuổi vì nó không đòi hỏi việc xác minh những đột phá lý thuyết.

Và không giống như giải Nobel vốn chỉ chia cho tối đa ba người, giải thưởng của Milner không đặt ra giới hạn về số lượng người.

Ngoài ra, bất kỳ ai cũng có thể đề cử người chiến thắng trên mạng và ủy ban trao giải sẽ bầu chọn công khai, trái với thủ tục bỏ phiếu kín và bí mật vốn quyết định các giải thưởng Nobel thường niên.

Cùng với giải thưởng chính, quỹ của Milner sẽ trao thêm hai giải thưởng khác. Giải thưởng thứ nhất là giải Chân trời mới (New Horizons) thường niên dành cho những nhà nghiên cứu trẻ tuổi có tiềm năng và một giải vật lý cơ bản đặc biệt có thể được trao vào bất kỳ thời điểm nào, bỏ qua tiến trình đề cử thông thường. Milner nói giải thưởng sau có thể công nhận các kết quả thí nghiệm rõ ràng và mang tính đột phá tức thì.

Ông Milner, 50 tuổi, đã rời Trường đại học Quốc gia Moscow vào năm 1985 với bằng vật lý lý thuyết cao cấp. Sau đó, ông bỏ ngang khóa học tiến sĩ tại Viện hàn lâm Khoa học Nga để theo học bằng thạc sĩ quản trị kinh doanh (MBA) ở Trường Kinh doanh Wharton thuộc Đại học Pennsylvania (Mỹ).

Khi được khỏi liệu giải thưởng có ý định vượt mặt giải Nobel, ít nhất về lĩnh vực tiền bạc hay không, ông nói: “Những bộ óc giỏi nhất trong lĩnh vực vật lý cơ bản xứng đáng với mức độ thừa nhận đó”.