Con rùa có tên khoa học là Batagur (Batagur affinis). Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) phát hiện nó trong chuyến đi tới Khu du lịch văn hóa Suối Tiên, TP HCM. Trước đó, con rùa được người làm tại đây mua và nuôi trong khuôn viên của Khu du lịch từ những năm 1980.

Sau gần hai năm nỗ lực, với sự hỗ trợ và hợp tác của Công ty TNHH Du lịch Văn hóa Suối Tiên, Chi cục Kiểm lâm TP HCM và Bộ Nông - Lâm - Ngư nghiệp Campuchia, rùa quý hiếm trên đã sẵn sàng trở về Campuchia.

Rùa Batagur nuôi trong khu vực Suối Tiên. (Ảnh: ENV)

Batagur affinis là loài rùa nước ngọt sống tại khu vực rừng ngập mặn ven sông ở Campuchia, Thái Lan, Malaysia và Indonesia. "Loài rùa này không chỉ có giá trị bảo tồn mà nó còn mang ý nghĩa văn hóa đặc biệt với người dân Campuchia với tên gọi rùa "hoàng gia", ông Trần Việt Hưng, Phó giám đốc ENV nói trong thông cáo phát đi chiều nay. "Từ lâu, chúng đã được Quốc vương Campuchia tuyên bố là tài sản của Hoàng gia và nghiêm cấm tuyệt đối các hành vi săn bắt chúng".

Ông Hưng nói thêm: "Việc trả rùa cái vẫn còn khả năng sinh sản hy vọng sẽ giúp gia tăng quần thể rùa đang bị suy giảm nghiêm trọng ở Campuchia".

Tại buổi lễ trao tặng cá thể rùa Hoàng gia, đại diện của Bộ Nông - Lâm - Ngư nghiệp Campuchia cho biết, ban đầu rùa "hoàng gia" sẽ chuyển cho Dự án Bảo tồn Rùa Batagur ở lưu vực sông Sre Ambel. Tại đây, nó sẽ góp một phần đáng kể cho chương trình nhân giống nhằm tăng số lượng quần thể rùa Batagur cũng như để tăng sự đa dạng cho nguồn gene của loài này.

Trong chương trình nhân giống, trứng rùa sẽ ấp nở trong một môi trường an toàn tuyệt đối, sau đó các con non được nuôi dưỡng và theo dõi vài năm trước khi thả ra tự nhiên. Bảo vệ các cá thể trưởng thành trong thời kỳ sinh sản và làm tăng số lượng cá thể ngoài tự nhiên từ nguồn gây nuôi chính là những hy vọng duy nhất cho việc bảo tồn loài rùa Batagur trong tự nhiên.

Batagur affinis là một loài rùa từng có số lượng quần thể lớn, nhưng ngày càng sụt giảm số lương do con người đánh bắt lấy trứng và thịt quá mức, đến nay chúng chỉ còn một số lượng nhỏ sống trong tự nhiên ở khu vực sông SreAmbel, khu bờ biển phía nam.

Rùa Batagur còn được coi là đã biến mất hoàn toàn tại Campuchia cho đến năm 2000, khi người ta phát hiện một quần thể nhỏ ở lưu vực sông Sre Ambel. Năm ngoái, chỉ có ba cái thể rùa cái được xác nhận đã đẻ trứng tại các bãi cát ven sông.